Wynaleziony w XIX wieku metronom mechaniczny umożliwia precyzyjny pomiar krótkich odcinków czasu. Urządzenie ma kształt piramidy z pochyloną ścianką, na której umieszczony jest ruchomy wahadłowy pręt.
Równomiernie kołysząc się z boku na bok, pomaga kontrolować i synchronizować częstotliwość działań, nie tracąc przy tym rytmu. Urządzenie to jest najczęściej używane w muzyce — podczas prób i występów na żywo.
Metronom posiada także skalę, która umożliwia ustawienie pożądanej częstotliwości ruchu. Im wyżej umieszczony jest ciężarek na wahadle, tym niższa jest częstotliwość uderzeń, i odwrotnie. Obecnie modele mechaniczne zostały niemal całkowicie zastąpione przez elektroniczne, które często wyposażone są w wbudowany stroik do synchronizacji instrumentów muzycznych.
Historia metronomu
Metronom wynaleziono na początku XIX wieku. Jego twórcą był naukowiec Dietrich Nikolaus Winkel z Amsterdamu, lecz to mechanik i pianista Johann Nepomuk Mälzel nadał mu praktyczne zastosowanie.
Po udoskonaleniu metronomu Winkela, Mälzel rozpoczął jego produkcję w Niderlandach. W tamtym czasie głównym zadaniem urządzenia było wyznaczanie tempa w utworach muzycznych. Rozgłos w Europie metronomowi nadał słynny kompozytor Ludwig van Beethoven, który jako pierwszy zaczął oznaczać tempo w nutach skrótem „MM” (Mälzels Metronome), podając po nim liczbę, np. „MM30”, co oznaczało 30 uderzeń na minutę.
Produkcję seryjną metronomu rozpoczęto w 1895 roku dzięki niemieckiemu przedsiębiorcy Gustavowi Wittnerowi. Po opatentowaniu wynalazku, Wittner początkowo wprowadził na rynek klasyczny model metronomu Mälzela, a następnie jego ulepszone wersje. Firma Wittner, nazwana na cześć założyciela, zdobyła światową renomę i do dziś słynie z produkcji najwyższej jakości metronomów — zarówno mechanicznych, jak i elektronicznych.
Początkowo metronomu używali wyłącznie profesjonalni muzycy i kompozytorzy. Z czasem jednak zyskał on popularność również poza środowiskiem muzycznym. W 1923 roku amerykański artysta Man Ray wykorzystał metronom w swojej rzeźbie „Obiekt do zniszczenia” — był to metronom z przymocowanym do wahadła zdjęciem kobiecego oka.
W 1957 roku dzieło Mana Raya zostało skradzione z sali wystawowej w Paryżu i zniszczone strzałem z rewolweru przez grupę studentów — na oczach licznych świadków. Paradoksalnie, zdarzenie to nie tylko nie zaszkodziło artyście, ale wręcz przysporzyło mu rozgłosu. Otrzymał wysokie odszkodowanie z ubezpieczenia i stworzył 100 replik swojego dzieła, które nazwał „Niezniszczalnym obiektem”.
W historii metronomu warto również wspomnieć o jego roli podczas oblężenia Leningradu (1942–1944). Wówczas, z powodu braku łączności radiowej, metronom służył do ostrzegania mieszkańców przed nalotami i ostrzałami artyleryjskimi.
50 uderzeń na minutę oznaczało bezpieczną sytuację, natomiast 150 uderzeń sygnalizowało stan najwyższego zagrożenia. Zdarzenia te upamiętniono później w utworze muzycznym „Leningradzki metronom” do słów Matusowskiego i muzyki Basnera.
Rodzaje metronomów
Metronomy mechaniczne były powszechnie używane aż do końca XX wieku. Obecnie niemal całkowicie zostały zastąpione przez modele elektroniczne, które są dokładniejsze i bardziej funkcjonalne. Jednak wiodącym producentem pozostaje firma Wittner, znana już od XIX wieku.
Metronomy elektroniczne mają zupełnie inny wygląd i oferują więcej funkcji. Zamiast piramidy z wahadłem są to kompaktowe urządzenia z plastiku, wyposażone w przyciski i cyfrowy wyświetlacz. Do ich głównych cech należą:
- Kompaktowość. Elektroniczny metronom jest lekki, płaski i łatwy do przenoszenia — mieści się w kieszeni, teczce lub plecaku.
- Szeroki zakres tempa. Współczesne modele oferują zakres od 30 do 280 uderzeń na minutę.
- Wielofunkcyjność. Standardowe kliknięcia można zastąpić dźwiękami, np. sygnałami dźwiękowymi lub innymi brzmieniami.
- Pamięć do zapisywania i odtwarzania wzorów rytmicznych.
- Dodatkowe funkcje: stroik, kamerton, rejestrator i timer.
- Możliwość używania w ciemności. Podświetlany ekran ułatwia regulację tempa przy słabym oświetleniu.
Gdyby Mälzel i Wittner zobaczyli te nowoczesne funkcje, z pewnością byliby zdumieni. Współczesne elektroniczne metronomy przewyższają mechaniczne pod niemal każdym względem — poza jednym: potrzebują źródła zasilania. Z kolei metronomy mechaniczne działają na sprężynę i nie wymagają baterii ani ładowania.
Metronom na naszej stronie działa we wszystkich przeglądarkach i systemach operacyjnych. Uruchomienie programu jest proste. To wygodne narzędzie dla każdego, kto chce utrzymać rytm bez przeszkód.